بوتاکس

استفاده از سم بوتولینیوم ( بوتاکس ) یکی از راههای شایع کاهش چین و چروک های صورت است. این سم،یک پروتئین خالص شده استریل حاصل از باکتری کلستریدیوم بوتولینیوم در آزمایشگاه است. با تزریق این ماده در مقادیر کم بداخل عضله صورت، عضلات اطراف ناحیه تزریق قابلیت تحریک شدن توسط عصبها را برای مدت چند ماه از دست می دهند و به علت بی حرکتی عضلات ،چین وچروک ناخواسته صورت کم می شود.

درصورت ٤٣ عضله وجود دارد و لازم است تا تزریق بوتاکس در محل های دقیق انجام شود،تا فقط عضلات ایجاد کننده چین وچروک ضعیف شوند و حرکات طبیعی صورت باقی بمانند.

سم بوتولینیوم را معمولا”در موارد زیر بکار می بریم:

    خط اخم

چروکهای کنار چشم

خطوط افقی پیشانی

باندهای پوستی گردن

نتیجه تزریق بوتاکس بعد از چند روز شروع می شود ومعمولا” برای کامل شدن به ٧-١٠ روز نیاز دارد. طول اثر بوتاکس معمولا” ٣-٦ ماه می باشد و بعداز آن حرکات عضله و چین و چروکها باز میگردند.

میزان اثر سم بوتولینیوم به عواملی مثل ضخامت و نوع پوست و شدت چین وچروک بستگی دارد. تزریق در موارد زیر انجام نمی شود:

افراد کمتر از ١٨یا بیشتر از ٦٥سال

افراد دچار حساسیت به پروتئین شیر گاو

افرادی که به محصول بوتولینیوم دیگری واکنش حساسیتی داده اند.

افرادیکه در محل تزریق عفونت پوستی دارند.

خانم های باردار یا در دوران شیردهی

دو برند اصلی مورد استفاده در دنیا بوتاکس و دیسپورت هستند که هر دو مورد تایید اداره غذا وداروی آمریکا می باشند.در ایران،دیسپورت محصول کشور انگلیس بطور قانونی وارد و توزیع شده و مورد استفاده قرار می گیرد.

سم بوتولینیوم مثل داروهایی از قبیل دبژیتالیس و آتروپین، از ترکیبات طبیعی می باشد که ابتدا بعلت خواص سمی مورد توجه قرار گرفتند ولی امروزه بعنوان دارو استفاده می شوند.این سم ابتدا در مسمومیتهای ناشی از عدم نگهداری صحیح غذا در اوایل قرن نوزدهم میلادی شناسایی شد.

در سال1822 برای اولین بار تاثیر این سم بر روی سیستم عصبی در اثر مصرف سوسیس شناخته شد. این مسمومیت بوتولیسم (Botulism  ) نام گرفت.

درسال 1895 باکتریها بعنوان عامل بوتولیسم شناخته شدند. در دهه 1940 سم بوتولینیوم تیپ A جدا و تخلیص شد. در دهه 1960 مطالعاتی در مورد اثرات این سم برروی عضلات حیوانات انجام شد. در دهه 1970 این دارو برای اولین بار بر روی بیماران دچار لوچی چشم (استرابیم) آزمایش شد و در سال 1989 با نام Oculinum توسط سازمان غذا و داروی آمریکا FDA) ) در درمان لوچی چشم (استرابیسم) و اسپاسم پلکها (بلفارو اسپاسم) مورد تائید قرار گرفت. این ترکیب بعدها توسط شرکت آلرگان (Allergan) تصاحب شد و با نام بوتاکس (BOTOX ) از اواخر سال 1980 درمان اصلی اسپاسم های موضعی عضلات (focal dystonia) و دردهه اخیر درمان کمکی مهمی در اسپاسم های عضلانی بزرگسالان و فلج مغزی کودکان بوده است . سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)در سال 2002 استفاده از بوتاکس بنام Botox Cosmetic را برای بهبودی موقتی در ظاهر خط اخم متوسط تا شدید در بیماران 18_65 ساله تائید کرد.

در سال 2004 ،FDA  مصرف بوتاکس را برای درمان تعریق بیش از حد زیر بغل (Primary axillary hyperhidrosis ) تائید کرد.

کشور ها و سال تائید نورو توکسین های بوتولینیوم:

بوتاکس(BOTOX )، شرکتAllergan ، آمریکا، 1989

دیسپورت(Dysport )،شرکت Ipsen ، انگلستان، 1991

مایو بلاک/نوروبلاک( Neurobloc /Myobloc   )، شرکت Elan/Sostice ، آمریکا،2000

زئومین (Xeomin )، شرکت Merz ،آلمان، 2005

در مورد بوتاکس های بدون مجوز مثل بوتاکس های چینی، با توجه به استاندارد نبودن واحدهای اعلام شده بر روی دارو و احتمال عوارض جانبی خطرناک، استفاده از این مواد به هیچ عنوان عاقلانه نمی باشد.

اخیرا” به محصولات نوروتوکسین بوتولینیوم نامهای ژنریک داده است. بوتاکس که در سال 2000 تائید شده بود در سال2009، Onabotulinum toxin A نامیده شد. دیسپورت که در سال 2009 تائید شد، abobotulinum toxin A نامیده شد. نوروتوکسین تیپ B (BONTB ) که در آمریکا Myobloc و در اروپاNeurobloc  نامیده میشود،rimabotulinum toxin B نامیده شد.

زمان اثر بوتاکس

بعد از تزریق بوتاکس به داخل عضله، زمان شروع اثر تقربیا” 3 تا 7 روز بعد و طول اثر دارو، تقریبا” 3_5 ماه می باشد. بعلت ماهیت مزمن وضعیتهای عصبی عضلانی که بوتاکس برای آنها تجویز میشود، ممولا تزریق مکرر در طی سالیان متمادی لازم می باشد. مطالعات مکرر نشان داده اند که اکثر بیماران، پاسخ به بوتاکس در طی سالیان متمادی بدون کاهش در پاسخ، بی خطری، یا کیفیت زندگی و بدون افزایش میزان دارو وجوددارد. بعضی مطالعات نشان داده اند که با ادامه تزریق بوتاکس، افزایش طول اثر، کاهش عوارض جانبی، و بهبودی عملکردی بیشتر (مثلا راه رفتن کودکان با فلج مغزی ) دیده شده است.

نکاتی درباره بوتاکس

مردان برای اثرات شبیه خانمها ممکن است به مقدار بیشتری بوتاکس نیازمند باشند.

طول اثر بوتاکس در ناحیه پنجه کلاغ، کوتاهتر از قسمتهای دیگر صورت است و معمولا بین 3 تا 4 ماه می باشد.

آسپیرین و داروهای مشابه (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی)، و داروهای ضد انعقادی را حداقل 2 هفته قبل از تزریق بوتاکس قطع کنید.

در بعضی افراد در زمان جمع کردن چشمها خطوط عمودی در بالای بینی ایجاد می شوندکه به نام “خطوط خرگوشی”(bunny lines) معروفند. این خطوط باید همزمان با خط اخم درمان شود.

در افرادی که بینی آنها بطور غیر ارادی در هنگام نفس کشیدن پهن میشود ممکن است یک احساس منفی شامل عصبانیت، ترس، خستگی بیش از حد، نگرانی، مخالفت، یا استرس به بیننده القا شود. در بعضی افراد پهن شدن سوراخ های بینی در طی صحبت کردن، خندیدن، یا لبخند زدن دیده میشود. در این افراد تزریق بوتاکس  ممکن است این حالت را کمتر کند. این تزریق در افرادی موثر است که می توانند بطور ارادی سوراخ بین یخود را باز کنند. تزریق به داخل عضله باز کننده سوراخ بینی انجام خواهد شد.

با افزایش سن در بعضی از افراد بطور طبیعی نوک بینی به پائین متمایل میشود، که درصدی بخاطر کشش نیروی جاذبه و درصدی هم به علت فعالیت زیاد عضله پائین آورنده تیغه بینی (depressor septi nasi) است.

در این صورت ممکن است فرد، پیر وکهنسال با خصوصیات شیطانی جلوه داده شود. در بعضی افراد پائین بودن نوک بینی مادرزادی است و در برخی هم بدون توجه به سن، نوک بینی با حرکات لب یا صحبت کردن بالا و پائین می رود. در این افراد استفاده از بوتاکس در بالا بردن نوک بینی موثر است. پائین افتادن نوک بینی به علت حرکات صورت می تواند همراه کوتاه شدن لب بالاو گاهی دیده شدن لثه موقع لبخند (gummy smile ) و یک خط افقی در ناحیه لب بالا باشد.

این خط افقی ذر افراد پیر با پوست شل ممکن است عمیق تر باشد. تزریق بوتاکس به داخل عضله پائین آورنده تیغه بینی این عضله را شل کرده و باعث بالا بردن نوک بینی می شود.در صورتیکه در حرکاتی مثل پائین آوردن لب بالا، خندیدن، صحبت کردن، جمع کردن لب نوک بینی حرکت نمی کند تزریق بوتاکس در بالا بردن نوک بینی موثر نیست و نباید انجام شود.

در بیمارانی که گوشه دهان آنها به سمت پائین متمایل است خطوطی از گوشه لب تا لبه فک تحتانی دارند که “خطوط ماریونت”(marionette lines) نام دارند. اینها معمولا القا کننده اندوه، عدم رضایت و بد اخلاقی هستند. وقتی این فرو رفتگی ها شدیدند پائین رفتن گوشه های لب را تشدید کرده و یک لبخند بر عکس یا “سیبل چینی ” را ایجاد می کنند و القا کننده پیری هستند هر چند از نظر سنی شخص جوان باشد. راههای درمان این فرو رفتگی ها جراحی لیفت صورت، لایه برداری پوست ویا تزریق فیلرهاست. تزریق بوتاکس دراین موارد می تواند باعث بهتر شدن و دوام بیشتر اثر این اعمال باشد.

گرافت و تزریق چربی

یکی از بهترین مواردی که برای پر کردن گودیها و شیارهای عمیق صورت و سایر نقاط بدن بکار می رود چربی است که به دو صورت گرافت چربی Dermal fat یا تزریق چربی (چربی آزاد ژله ای) استفاده می شود.

نواحی کاربرد

صورت : چین ناحیه اخم، چین خنده، گونه ها، گودی زیر پلکها، لب و هر ناحیه ای که گودی و کمبود داشته باشد.

    پشت دستها

سایر نواحی بدن در صورت لزوم استفاده می شود.

روش آماده سازی

الف) dermal fat

معمولا از ناحیه زیر شکم پوست را برداشته، بافت زیر پوست و چربی زیر آن را به اندازه مورد نیاز برداشته و محل برداشتن را بخیه می کنیم. بافت زیر پوست وچربی را جهت انتقال آماده میکنیم.

ب) چربی آزاد

پس از بی حسی ناحیه ای که می خواهیم چربی بردارم (شکم، ران، باسن) با کانول های بسیار باریک ( 2mm) چربی را ساکشن کرده (با سرنگ یا دستگاه)، مایعات همراه آن را جدا کرده، چربی بصورت فشرده (ژله ای) آماده می کنیم. همانطور که میبینید نیاز به برش جراحی و بخیه نیست.

تکنیک (روش) استفاده

الف) گرافت چربی (dermal fat) : بش جراحی در ناحیه مورد نیاز داده، پوست را از بافت زیرین آن آزاد کرده سپس گرافت چربی را که قبلا آماده کردهایم مطابق شکل مورد نظر در آن ناحیه گذاشته و فیکس می کنیم.

ب) تزریق چربی : چربی که آماده شد با کانول های بسیار ظریف در نواحی مورد نیاز تزریق می نمائیم بدون اینکه برش داده باشیم و نیاز به بخیه باشد.

میزان ماندگاری :

الف) dermal fat (گرافت چربی) : مقداری از آن جذب و مقداری بطوذ دائم باقی خواهد ماند.

ب) چربی آزاد (تزریقی) :

50-40 درصد از چربی تزریق شده پس از مدتی از 1 تا 3 ماه بطور کامل جذب می شود، در بقیه موارد از 50 تا 60 درصد چربی تزریق شده باقی مانده و دائمی خواهد بود. ممکنست لازم باشد تزریق چربی را دو بار یا بیشتر تکرار نمود.

عوارض :

در مورد گرافت چربی ممکنست در مواردی پس از مدتی بصورت توده و یا نوار سفتی لمس یا دیده شود. در موارد بسیار کمتر ممکنست گرافت توسط بدن دفع شود. در مورد تزریق چربی در موارد بسیار نادر ممکنست بصورت نوار باریک و یا ناصاف بودن ناحیه تزریق مشاهده شود. عفونت بسیار نادر است.

اقدامات پس از عمل

تا 48 ساعت پس از عمل از کمپرس سرد هر نیم ساعت 5 تا 10 دقیقه در ناحیه عمل استفاده نمائید (بجز هنگام خواب)

از هنگما عمل تا 72 ساعت افزایش ورم خواهید داشت پس از آن شروع به کاهش تورم نموده و در عرض 10-15 روز حالت عادی خواهید داشت.

در موارد بسیار کمی ممکنست کبودی ایجاد شود که نیاز به هیچ کار خاصی نداشته، خود به خود جذب می شود.

از کمپرس گرم به هیچ وجه استفاده ننمائید.

4 تا 6 هفته از محیطهای گرم و آفتابی و سونا اجتناب ورزید.

از محل برداشتن چربی ممکنست تا چندین ساعت ترشحات خونابه ای داشته باشد که فقط لازم است پانسمان خیس شده را تعویض نمائید.

از کاربرد مواد آرایشی تا 10-12 روز اجتناب ورزید